แบบร่างพระบรมรูปรัชกาลที่ 1 สำหรับพระบรมราชานุสรณ์

องค์พระบรมรูปนั้น ศาสตราจารย์ ศิลป พีระศรี แห่งมหาวิทยาลัยศิลปากรเป็นผู้ปั้นและหล่อด้วยทองสำริด มีความสูงตั้งแต่ฐานตลอดยอด 4.60 เมตร (ต่อมาได้เสริมแท่นสูงขึ้นไปอีกประมาณ 1 เมตร) ฐานกว้าง 2.30 เมตร มีฐานหินอ่อนเป็นที่รองรับพระบรมรูปหล่ออีกชั้นหนึ่ง พระบรมรูปฯ ผินพระพักตร์มาทางถนนตรีเพชร ตั้ง
อยู่ปลายถนนตรีเพชรฝั่งพระนคร คือ ถนนระหว่างวัดราชบูรณะกับโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ให้เชิงสะพานฝั่งนี้เป็นที่ประดิษฐานพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก

ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ขณะออกแบบม้าทรงของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเป็นม้าไทยมีลักษณะไม่ค่อยสูงใหญ่ ขาหน้าทั้งสองเหยียดตรงในท่าหยุดนิ่งกับที่ หัวและลำตัวโยกเอนไปข้างหน้าเล็กน้อย ส่วนขาหลังทั้งสองเหยียดเอนไปข้างหน้า หูทั้งสองตั้งชัน กล้ามเนื้อร่างเขม็งตึงจมูกบานออก ปากเปิดกว้าง หางยกสูงขึ้น

ภาพลายเส้นประกอบการค้นคว้าทางศิลปะไทยและประกอบรายวิชาของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี

เอกสารลายพระหัตถ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์นี้ ทรงร่างในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2469 ถึงพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษมเพื่อชี้แจงเรื่องการจ้างฝรั่งเป็นครูในโรงเรียนช่างให้ถ่ายทอดความรู้แก่ศิษย์คนไท ซึ่งจะถอนครูฝรั่งได้ก็ต่อเมื่อไทผู้เป็นศิษย์มีความรู้เป็นครูฝึกหัดแทนต่อไปได้จำต้องจ้างเอาไว้นาน จึงได้คิดให้ทำสัญญาเป็นการจ้างไม่มีกำหนด จำกัดอัตราเงินเดือน 900 บาท ต่อเดือน ไม่เพิ่มอีกแต่มีสิทธิที่จะได้เบี้ยบำเหน็จบำนาญ ดีกว่าที่จะจ้างมีกำหนดคราวละ 3 ปี เพราะเวลาต่อสัญญาจะถูกเกี่ยงเอาเงินขึ้นทุกปี ร่างเอกสารนี้ทรงมอบให้หม่อมเจ้าอิทธิเทพสรรค์ กฤดากร ช่วยพิจารณาแก้ไขข้อบกพร่องเพื่อจัดทำเป็นเอกสารส่งไปยังกระทรวงพระคลัมหาสมบัติต่อไป

เอกสารราชการเกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ราชการของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ระหว่างปี พ.ศ. 2466 - 2505

เอกสารศิลปากรสถานที่ 12/259 ลงวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พระพุทธศักราช 2469 ทูลพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติเพื่อชี้แจงด้วยเรื่องสัญญาจ้างฝรั่ง โดยการจ้างฝรั่งเป็นครูในโรงเรียนช่างเพื่อถ่ายทอดความรู้แก่ศิษย์ชาวไท ซึ่งจะถอนครูฝรั่งได้ก็ต่อเมื่อไทผู้เป็นศิษย์มีความรู้เป็นครูฝึกหัดแทนต่อไปได้จำต้องจ้างเอาไว้นาน จึงได้คิดให้ทำสัญญาเป็นการจ้างไม่มีกำหนด จำกัดอัตราเงินเดือน 900 บาท ต่อเดือน ไม่เพิ่มอีก แต่มีสิทธิที่จะได้เบี้ยบำเหน็จบำนาญ ดีกว่าที่จะจ้างมีกำหนดคราวละ 3 ปี เพราะเวลาต่อสัญญาจะถูกเกี่ยงเอาเงินขึ้นทุกปี ถ้าไม่ให้เป็นเบี้ยบำเหน็จบำนาญทรงขอให้พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษมรับสั่งวิธีการและจำนวนเงินแจ้งมาให้ทราบ

จดหมายข้อความประจำเรื่องของกรมศิลปากรลงวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2469 เป็นการสรุปความโดยย่อของเอกสารจากกระทรวงพระคลังมหาสมบัติเรื่องการจ้างนายกัลเลตตีกับนายเฟโรจี และคำสั่งในจ้างต่อของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

ภาพกำลังเคลื่อนย้ายพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชขึ้นประดิษฐานบนอนุสาวรีย์